Welkom
Hartelijk welkom op de website van Onderzoek van Onderwijs, het tijdschrift over onderwijsresearch en -vernieuwing. Het tijdschrift richt zich op doceren en studeren in het hoger onderwijs.
Bekijk het werkvormenboek voor digitale lessen
Word abonnee
Bekijk hier de optiesRedactie
Neem contact op met de redactieAdaptieve expertise-ontwikkeling in werkgerelateerde opleidingscontexten in het Hoger Onderwijs
Lia Fluit, Wietske Kuijer-Siebelink, Loek Nieuwenhuis
Door onder andere technologische veranderingen, versnelde informatietechnologieën en mondiale sociaaleconomische ontwikkelingen is de toekomst van beroepen onvoorspelbaarder geworden en zullen onverwachte en nieuwe situaties zich steeds frequenter voordoen (Susskind & Susskind, 2015). De arbeidsmarkt reageert hierop...
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 11 European Workshop: leren van samenwerken in diversiteit
Wieger Bakker
Deze bijdrage laat zien hoe studenten in de European Workshop van Wageningen University and Research in diverse en wisselende groepen samenwerken en hoe dat helpt adaptieve expertise te ontwikkelen.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 10 Rolmodellen versterken adaptieve expertise ontwikkeling van studenten
Martine van Rijswijk, Anna Bosch, Jan van Tartwijk, Anne Khaled & Nienke Boere
In deze bijdrage van de Universiteit Utrecht, wordt beschreven hoe docenten van de lerarenopleiding adaptieve expertise voorleven om de ontwikkeling van adaptieve expertise van studenten te ondersteunen.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 9 Veiligheid en risico: voorwaarden voor adaptieve expertise ontwikkeling?!
Marleen Groenier, Elyse Walter, Kazimier Helfenrath & Petra Swennenhuis
Technisch Geneeskundige is een opkomend beroep op het snijvlak van zorg en technologie. Tijdens hun TG-schappen lossen studenten technische geneeskunde van de Universiteit Twente klinische problemen op met de inzet van technologie. Om deze uitdagende leertrajecten om te zetten in adaptieve expertiseontwikkeling, bli...
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 8 Het Smart Solutions Semester: De adaptieve docent als spil in de ontwikkeling van adaptieve expertise
Irene Visscher-Voerman & Erwin van Harmelen
In deze bijdrage van Saxion Hogeschool wordt duidelijk dat interdisciplinaire projecten een bron zijn voor de ontwikkeling van adaptieve expertise, ondersteund door opleiders die de juiste vragen stellen en studenten helpen reflecteren op de waarde van disciplinaire kennis.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 7 De Masterkliniek Tandheelkunde en Mondzorgkunde: een grensverleggende klinische leer- en werkplek
Elske Hissink, Maria Kersbergen & Wietske Fokkinga
Acute confrontatie met onverwachte gebeurtenissen, tijd om te vertragen in de leer-werkomgeving en de docent ‘op armlengte’ dragen bij aan adaptieve expertiseontwikkeling.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 6 De Maastrichtse aanpak: leren in vrijheid en complexiteit
Roy Erkens, Hans Savelberg, Diana Dolmans, Kazimier Helfenrath & Petra Swennenhuis
Tijdsdruk, verschillen tussen niveaus van complexiteit, inhoud van taken, en verschillende samenwerkingsverbanden, én ruimte-gevende docenten zijn een krachtige stimulans voor de ontwikkeling van adaptieve expertise.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 5 De leefbare stad: continue afstemming en samenwerking als basis
Wieger Bakker
De casus van de Hogeschool Utrecht minor Leefbare Stad maakt zichtbaar hoe hoge taakcomplexiteit in combinatie met intensieve samenwerking met een praktijkpartner bijdraagt aan de ontwikkeling van adaptieve expertise.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 4 Adaptieve expertise ontwikkelen in de IT door missiegedreven samenwerking
Mechteld van Kuijk, Jannet Doppenberg
Zie bijlage voor de bijdrage van de Hanzehogeschool Groningen.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 3 Adaptieve Expertise: omarm onzekerheid
Hans Savelberg
In deze bijdrage van de HAN een interview met de case-eigenaren Loes Vos en Nabela Zinad en onderzoeker Lotte Bus over de case Praktijkinnovatie Zorg en Welzijn waarin studenten van 10 opleidingen interprofessioneel samenwerken.
Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen
Casus 1 Van adaptieve doeners, naar adaptieve experts
Els Roskam-Pelgrim
Deze bijdrage van Avans laat zien hoe studenten Ondernemerschap en Retail Management adaptieve expertise ontwikkelen in een authentieke leerwerkomgeving, waarin ze werken aan een open-eindvraagstuk. Voor de ontwikkeling van adaptieve expertise blijkt ook reflectie cruciaal.
Samenvattend en hoe verder ...
Lia Fluit, Wietske Kuijer-Siebelink, Loek Nieuwenhuis
Samenvattend
Met ons onderzoek willen we bijdragen aan een beter begrip over hoe adaptieve expertiseontwikkeling in werk gerelateerde contexten tijdens een opleiding kan worden gestimuleerd en ondersteund. Een aantal thema’s zien we hierbij terugkomen in de verschillende cases. Studenten meer regie geven over wat e...
Professionalisering als voorwaarde voor inclusief hoger onderwijs
Elke Emmers, Reinhilde Pulinx
De bevolking van de samenleving waarin we leven wordt steeds diverser, toch merken we dezelfde transformatie niet in het hoger onderwijs (Geldof, 2016; Pulinx et al., 2021). En die dubbele snelheid heeft een kost: niet alle individuen kunnen hun volle potentieel ontwikkelen; ook de maatschappij verliest, want heel w...
Na de BKO ontwikkelen docenten zich verder
Natasa Brouwer, Wolter Kaper, Erik Joling
Universitair docenten in Nederland moeten de Basiskwalificatie onderwijs (BKO) behalen na hun aanstelling bij een universiteit en uiterlijk na een bepaalde termijn na indiensttreding die door de instellingen is vastgelegd. Het BKO-traject heeft een dubbelrol: enerzijds ontwikkeling anderzijds certificering. Kunnen w...
Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) op de universiteiten van Nederland
Verslag van een Benchmark onderzoek
Jaap Mulder, Maaike Adams
De Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) kan naar analogie van de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO) worden gezien als een keurmerk voor docenten in het universitair onderwijs. Evenals de BKO is een SKO een bewijs van de didactische bekwaamheid van docenten in het wetenschappelijk onderwijs, echter op een hoger niveau...
Begeleiden en beoordelen hand in hand
Studentpercepties over het gebruik van het e-portfolio in de master tandheelkunde bij het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam
Janique Oudbier, Irene Aartman, Myrna Roks, Gerard Spaai
Afgestudeerde tandartsen moeten volgens het Raamplan Mondzorg 2020 beschikken over de competenties gebaseerd op het CanMEDS-model. In de masteropleiding Tandheelkunde van ACTA worden studenten competentiegericht opgeleid met behulp van Entrustable Professional Activities (EPA’s) (Ten Cate & Taylor, 2021). De student...
De (on)mogelijkheden van online ervaringsgericht onderwijs
Chevy van Dorresteijn, Frank Cornelissen, Monique Volman
De juridische praktijk wordt steeds complexer en om rechtenstudenten beter voor te bereiden op een rol als jurist in de hedendaagse maatschappij wordt vaak ervaringsgericht onderwijs (experiential education) gepropageerd. In deze studie is onderzocht welke (on)mogelijkheden van online ervaringsgerichte onderwijsvorm...
Gedreven je gang gaan
Hoe docenten en studenten gezamenlijk tot interventies komen die de motivatie vergroten en daarmee de aanwezigheid bevorderen van eerstejaars studenten Verpleegkunde
Claudia Marcela Hernandez Murillo, Ingeborg Nielsen
In 2020 zijn de factoren die een rol spelen bij de afwezigheid van studenten bij de opleiding tot Verpleegkunde aan de Hogeschool Leiden onderzocht (Hernandez Murillo & Nielsen, 2022). Daaruit kwam een aantal factoren naar voren zoals interesse in de lesstof, toepasbaarheid van de les in het latere beroep, uitdaging...
Selectie van professionele taaltaken: wat leren we uit een werkplekbevraging
Pauline Koeleman, Wilma van der Westen
In de huidige praktijk van het hoger beroepsonderwijs ligt de focus eerder op de ontwikkeling van academisch dan op professioneel taalgebruik. Hbo-studenten horen echter ook taalcompetent te worden in hun toekomstige beroep. Maar hoe krijgen beroepsopleidingen zicht op relevante beroepstaalcompetenties? In dit artik...
Collaborative Learning-by-Teaching: Een veelbelovende aanpak voor Train-de-Trainer/Docent programma’s
Richta C. IJntema, Fréderique Purnot
“The best way to learn is to teach.”
Frank Oppenheimer
In Train-de-Trainer en Train-de-Docent programma’s is de tijd vaak beperkt om deelnemers klaar te stomen voor het vak van trainer/docent. Hoe kun je die tijd zo effectief mogelijk benutten? Deze vraag hebben wij ons gesteld in de Train-de-Trainer cursus...
Sustainable Educational Development. Het uitwisselen van ervaringen in Denemarken
Conferentieverslag van het International Consortium for Educational Development (ICED), 31 mei - 3 Juni 2022, Aarhus, Denemarken
Jaap Mulder, Brit Giesbertz, Mandy Hollander, Esther de Ponti, Rebecca Resseler, Marloes Vreekamp, Roeland van der Rijst
Het International Consortium for Educational Development (ICED) hield van 31 mei tot 3 juni 2022 haar dertiende conferentie in Aarhus, Denemarken. Bij het ICED zijn verschillende nationale netwerken van onderwijskundige dienstverlening (Educational Development) in het hoger onderwijs aangesloten. In totaal spreken w...
Hoger onderwijs en living labs – Collectief leren en innoveren
Renée van den Heuvel, Walter Teunissen, Susy Braun, Manon de Bruin, Barbara Piškur, Ramon Daniëls
Het domein Gezondheidszorg en Welzijn van Zuyd Hogeschool ziet in living labs kansen om nauwe samenwerking tussen praktijk, onderwijs en onderzoek te realiseren. In living labs komen onderwijs en praktijkleren, onderzoek en innoveren samen. Hoe je het hoger onderwijs goed geïntegreerd krijgt in living labs is het th...
De student aan het roer
Zelfregulerend leren in academische vorming bij de bachelor Geneeskunde
Janique Oudbier, Gerard Spaai, Mariska M. G. Leeflang
Academische vorming is een cruciaal onderdeel van elke universitaire opleiding. Bij de Universiteit van Amsterdam is in september 2016 een nieuw bachelor Geneeskunde curriculum gestart, Epicurus, waarbij meer aandacht is voor onderwijs in academische vorming. Zelfregulatie is hierin een belangrijk didactische uitgan...
Aandachtspunten voor het ondersteunen van docenten bij onderwijsveranderingen naar aanleiding van onderzoek tijdens de coronacrisis
Esther van Dijk, Rik Vangangelt, Thessa Drijver, Michelle Kromojahjo & Esther Schut
Door de wereldwijde coronapandemie moest in het voorjaar van 2020 in korte tijd overgegaan worden op volledig online afstandsonderwijs. Een ongekende situatie voor het hoger onderwijs binnen en buiten Nederland. Enkele maanden na de eerste lockdown hebben wij onderzoek gedaan naar de ervaringen van docenten van de U...
Van frustratie naar kans: hoe teamcoaching studententeams kan helpen
Fréderique Purnot, André van Nieuwenhuizen & Tom Frijns
Samenwerken doen we als vanzelfsprekend, ook in het Hoger Onderwijs. Toch gaat samenwerken niet altijd goed. In dit onderzoek is onderzocht of teamcoaching aan de hand van de Team Diagnostic Survey (TDS) helpt om studenten beter te laten samenwerken én presteren. Hoewel de onderzoeksresultaten niet significant zijn,...
Waarom studenten naar hun lessen komen en docenten een pluim geven
Onderzoek naar factoren die een rol spelen bij aanwezigheid van studenten verpleegkunde bij onderwijsgroepen.
Claudia Marcela Hernandez Murillo & Ingeborg Nielsen
Tot het studiejaar 2018-2019 stelde de opleiding Verpleegkunde van de Hogeschool Leiden de aanwezigheid bij de praktijklessen in verpleegtechnische en communicatieve vaardigheden verplicht. Het afschaffen van deze verplichting leidde tot discussies onder docenten over het belang van de aanwezigheid van studenten bij...
Leren van complexe vraagstukken uit de praktijk: hoe complex mag het zijn?
Anje Ros, Henderijn Heldens, Petra Swennenhuis
Het werken aan complexe vraagstukken uit de beroepspraktijk kan voor studenten motiverend en effectief zijn om future skills te ontwikkelen, zoals samenwerkingsvaardigheden, probleemoplossingsvaardigheden, ontwerpvaardigheden en communicatieve vaardigheden. De vraag is echter hoe complex deze vraagstukken dienen te ...
Meerwaarde van integratieve leeromgevingen bij het verkrijgen van professionele oordelen binnen programmatisch toetsen
Tamara van Schilt-Mol
In het hoger (beroeps)onderwijs kiezen steeds meer opleidingen voor een nieuwe benadering van toetsing: programmatisch toetsen. Programmatisch toetsen is een toetsconcept waarbij de gehele ontwikkeling van een student centraal staat. Beslissingen over een student worden pas genomen als voldoende informatie beschikba...
Ontwerpen van integratieve leeromgevingen in het hoger beroepsonderwijs
Erica Bouw, Ilya Zitter & Elly de Bruijn
In het licht van de ambities van de verenigde hogescholen om uitdagende en rijke leeromgevingen te ontwerpen (Vereniging Hogescholen, 2019) is het belangrijk om een optimale verbinding te realiseren tussen de contexten van ‘school’ en ‘werk’. In dit artikel presenteren we verschillende soorten leeromgevingen op de g...
Community Based Research
De relevantie van samenwerking met maatschappelijke partners voor studenten die onderzoek doen
Jocelyn Ballantyne en Karin Smit
Docenten van de Universiteit Utrecht hebben een onderwijsprogramma ontwikkeld om bachelor studenten van Humanities kennis te laten maken met Community Based Research (CBR). Het doel is de maatschappelijke betrokkenheid van studenten te vergroten, hen de sociale relevantie van hun studie te laten ervaren en hen de mo...
Een sprintaanpak voor het ontwikkelen van modulen
Ervaringen van docentontwerpers in het Hoger Onderwijs
Tjark Huizinga en Erwin van Harmelen
Tijdens onderwijsvernieuwingen vervullen hogeschooldocenten steeds vaker de ontwerpersrol, ondanks dat zij niet altijd voorbereid zijn op deze rol. Hierdoor sluit het ontwikkelde onderwijs niet altijd aan op de uitgangspunten van de onderwijsvernieuwing. Het aanbieden van ondersteuning tijdens het ontwerpproces h...
Lerend en onderzoekend samenwerken in Professionele Werkplaatsen
Een pilotstudie naar de praktische bruikbaarheid van een instrumentarium om de samenwerking in innovatieve leerwerkomgevingen te evalueren en versterken
Jeroen Bovens, Petra Swennenhuis, Kevin Theunissen, Danielle Quadakkers, Patricia Volbeda en Miranda Snoeren
Om het samen werken en leren van innovatieve leerwerkomgevingen in het HBO, zoals professionele werkplaatsen, te verbeteren, is behoefte aan inzicht in de werkzame factoren in de samenwerking tussen verschillende actoren uit verschillende organisaties. Het Ontwikkelinstrument Lerend en Onderzoekend Samenwerken (O...
Meer dan betrouwbaarheid
Professionele integriteit in mensgerichte beroepen
Bart Cusveller en Joanne Lassche-Scheffer
Tijdens de corona-pandemie werden persoonlijke gegevens van mensen die zich door de GGD lieten testen of vaccineren bekeken, uitgelekt of zelfs verhandeld. De gebrekkige beveiliging van de computersystemen veroorzaakte veel ophef. Maar achter elk data-lek gaat een medewerker schuil. Die positie maakt professionele i...
Kritisch denken in het hoger onderwijs
Een verkenning onder premasterstudenten en reguliere voltijdstudenten binnen het domein Maatschappij & Organisatie naar het kritische bewustzijn en de betekenis die zij daaraan geven.
Najat Bay, Adriaan Rottenberg, Joop Zinsmeister
Het doel van deze studie is om te achterhalen hoe hbo-studenten HRM en Bedrijfskunde aan het eind van hun opleiding invulling geven aan hun kritisch bewustzijn. Deze vraagt komt voort uit eerder onderzoek (Zinsmeister & Bay, 2019) waarin studenten die binnen deze opleidingen het premasterprogramma sociologie volgden...
Onderwijsklimaat en intrinsieke studiemotivatie
Cedric Stalpers, Mia Stokmans, Koen van de Sande
In dit artikel wordt ingegaan op de wijze waarop een motiverend onderwijsklimaat en intrinsieke motivatie bij studenten aan het hoger onderwijs samenhangen en de mate waarin de persoonlijkheid van studenten deze samenhang modereert. Daarnaast wordt bestudeerd welke lessen getrokken kunnen worden uit vakken die stude...
Verkenning Engelstalige bachelorprogramma’s
Overwegingen en aanbevelingen voor een doeltreffende implementatie
Gery Nijenhuis, Elma Zijderveld
Het Nederlands Hoger Onderwijs is, na het Verenigd Koninkrijk, marktleider op het gebied van English-Medium Instruction (EMI) onderwijs in Europa. Naast masteropleidingen, zien we de afgelopen jaren een flinke toename van Engelstalige bachelorprogramma’s. Studies naar gevolgen van de overgang naar een andere taal zi...