Welkom

Hartelijk welkom op de website van Onderzoek van Onderwijs, het tijdschrift over onderwijsresearch en -vernieuwing. Het tijdschrift richt zich op doceren en studeren in het hoger onderwijs.

Bekijk het werkvormenboek voor digitale lessen

Word abonnee

Bekijk hier de opties

Redactie

Neem contact op met de redactie
Redactioneel

Redactioneel

Beste lezer,

We hopen dat je een fijne vakantie hebt gehad. Het afgelopen academiejaar eindigde woelig met protesten en discussies over de verantwoordelijkheid van wetenschappers en universiteiten rond het IsraëlischPalestijns conflict. Dit academiejaar start woelig met de door het nieuwe kabinet aangekondigde bez...

Artikelen

De kracht van samenwerkende docententeams bij curriculumafstemming in het hoger onderwijs

Een doelgerichte en expertgeleide methodiek

In kwalitatief hoogstaand onderwijs vormen twee pijlers de kern van succes: een curriculum dat gestructureerd en naadloos aansluit, en de actieve betrokkenheid van kundige docenten die samenwerken als een hecht team. In dit artikel wordt het UvA-brede Zichtbare Leerlijnenprogramma beschreven, dat bestaat uit de Zich...

Artikelen

Hoe ChatGPT helpt statistiekopgaven te genereren

Professionalisering voor inclusief hoger onderwijs.

Onderzoekers en docenten van de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht en Hogeschool Leiden hebben een eerste versie van een toepassing ontwikkeld waarin studenten eigen opgaven en contexten voor statistische toetsen kunnen invoeren, die opgaven stapsgewijs uit kunnen voeren, en op elke stap feedback en hints kunn...

Artikelen

SoTL als springplank voor goed onderwijs

Ervaringen en aanbevelingen van vier HO-instellingen om docenten te stimuleren om praktijkgericht onderzoek te doen naar hun eigen onderwijs

Scholarship of Teaching and Learning (SoTL) – onderzoek naar de eigen onderwijspraktijk – krijgt steeds meer aandacht binnen het hoger onderwijs (HO). In dit artikel delen vier Nederlandse HO-instellingen (Hogeschool Leiden, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit Amsterdam) hoe zij So...

Redactioneel

Redactioneel

Beste lezer,

 

Je collega’s hebben weer volop onderzoek gedaan en maken je deelgenoot van hun bevindingen. Daarnaast een artikel over onderzoek doen. Dank aan de auteurs voor hun bijdrages. En aan de lezer: veel lees plezier en laat je inspireren!

 

Als het goed is, houdt het elke trainer en adviseur bezig: heef...

Artikelen

Draagt holistisch onderwijs bij aan het welzijn en de mentale gezondheid van studenten?

De evaluatie van een nieuw model voor studieloopbaanbegeleiding

Het thema van dit artikel is holistisch onderwijs als verklarende variabele voor studentenwelzijn. Ofwel een type onderwijs waarbij leerdoelen zoals veerkracht, persoonlijke en intellectuele groei als ook levensvaardigheden, empathie en ethiek centraal staan. De drie onderzoeksvragen zijn: in welke mate vinden stude...

Artikelen

Beoordeling binnen honours onderwijs: status en ruimte voor verbetering

De evaluatie van een nieuw model voor studieloopbaanbegeleiding

Honoursonderwijs wordt vaak gezien als proeftuin, waar innovatief onderwijs kan worden uitgeprobeerd voordat dit naar het bachelor-onderwijs wordt vertaald. Ook op het gebied van beoordelingen kan deze vertaling plaatsvinden. Veel beoordelingen binnen honoursonderwijs zijn holistisch waarbij de ontwikkeling over een...

Artikelen

Studiecoaching in thuisgroepen

De evaluatie van een nieuw model voor studieloopbaanbegeleiding

Dit artikel beschrijft een onderzoek naar een nieuw model voor studieloopbaanbegeleiding binnen het hbo: ‘studiecoaching in thuisgroepen’, gericht op het versterken van binding met de opleiding en de ontwikkeling van een persoonlijk, professioneel profiel. Er is onderzoek gedaan bij vier opleidingen (drie uit de gez...

Artikelen

Wat beklijft?

Impactonderzoek als methode om de effecten van onderwijsinterventies te achterhalen.

Wat zullen deelnemers toepassen in hun eigen onderwijspraktijk na afloop van een training of doorgevoerde onderwijsinnovatie? Deze vraag speelt regelmatig bij onderwijsadviseurs en onderzoekers van Risbo, Erasmus Universiteit Rotterdam. Inmiddels heeft Risbo diverse instrumenten ontwikkeld en toegepast om de impact ...

Redactioneel

Redactioneel

Beste lezer,

 

In dit OvO nummer drie artikelen en alle drie natuurlijk weer interessant.

Maar eerst een rectificatie! In het prachtige themanummer over Adaptieve expertise is Pim Hoefnagels mede-auteur van de bijdrage over de casus van Fontys Hogeschool. In de uiteindelijke publicatie is per abuis zijn naam niet...

Artikelen

Team Based Learning; twaalf adviezen voor implementatie

Team based learning, kortweg TBL genoemd, is een effectieve didactische onderwijsmethode waarin grote groepen studenten actief en samenwerkend leren in heterogene teams. TBL wordt wereldwijd ingezet. Ook in Nederland heeft de onderwijsmethode zijn weg gevonden in het hoger onderwijs. TBL is ontworpen om actief, gemo...

Artikelen

Belevingscircuit See Through

Professionalisering voor inclusief hoger onderwijs.

Het Nederlandse hoger beroepsonderwijs wil gelijke ontplooiingskansen voor alle studenten realiseren. Hiervoor is onderwijs vanuit hoge verwachtingen nodig. Dit vraagt om bewustwording van eigen opvattingen en bias en om reflectie op het eigen handelen gericht op afstemming op diversiteit. In deze studie is met desi...

Artikelen

In memoriam: Jeroen van Merriënboer

Vele onderwijsadviseurs, trainers en onderwijsbeleidsmedewerkers in het hoger onderwijs hebben het 4C/ID model gebruikt om nieuwe curricula te ontwerpen. Jongsleden 15 november overleed Jeroen J.G. van Merrienboer, de grondlegger van deze benadering. Om hem te eren neemt OvO hier een verkorte versie over van het In ...

Artikelen

Zelfregulatie van eerstejaars studenten

Een cross-sectioneel onderzoek bij studenten opleiding Fysiotherapie

In het curriculum van de opleiding Fysiotherapie speelt eigen regie van de student een grote rol. Echter brengt dat soms uitdagingen met zich mee, vooral in het eerste studiejaar.
Ervaring leert dat studenten moeite hebben met regie voeren over hun leerproces, waarbij het vermogen tot zelfregulatie cruciaal is. Volge...

Redactioneel

Beste lezer,

 

Opleidingen in het hoger onderwijs spelen volop in op maatschappelijke vraagstukken en veranderingen in het beroepenveld. Samen met het werkveld worden leersituaties ontworpen waarin studenten kunnen werken aan innovatieve oplossingen. Omdat daarbij hun verworven kennis alleen niet toereikend is, vr...

Artikelen

Adaptieve expertise-ontwikkeling in werkgerelateerde opleidingscontexten in het Hoger Onderwijs

Door onder andere technologische veranderingen, versnelde informatietechnologieën en mondiale sociaaleconomische ontwikkelingen is de toekomst van beroepen onvoorspelbaarder geworden en zullen onverwachte en nieuwe situaties zich steeds frequenter voordoen (Susskind & Susskind, 2015). De arbeidsmarkt reageert hierop...

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 11 European Workshop: leren van samenwerken in diversiteit

Deze bijdrage laat zien hoe studenten in de European Workshop van Wageningen University and Research in diverse en wisselende groepen samenwerken en hoe dat helpt adaptieve expertise te ontwikkelen.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 10 Rolmodellen versterken adaptieve expertise ontwikkeling van studenten

In deze bijdrage van de Universiteit Utrecht, wordt beschreven hoe docenten van de lerarenopleiding adaptieve expertise voorleven om de ontwikkeling van adaptieve expertise van studenten te ondersteunen.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 9 Veiligheid en risico: voorwaarden voor adaptieve expertise ontwikkeling?!

Technisch Geneeskundige is een opkomend beroep op het snijvlak van zorg en technologie. Tijdens hun TG-schappen lossen studenten technische geneeskunde van de Universiteit Twente klinische problemen op met de inzet van technologie. Om deze uitdagende leertrajecten om te zetten in adaptieve expertiseontwikkeling, bli...

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 8 Het Smart Solutions Semester: De adaptieve docent als spil in de ontwikkeling van adaptieve expertise

In deze bijdrage van Saxion Hogeschool wordt duidelijk dat interdisciplinaire projecten een bron zijn voor de ontwikkeling van adaptieve expertise, ondersteund door opleiders die de juiste vragen stellen en studenten helpen reflecteren op de waarde van disciplinaire kennis.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 7 De Masterkliniek Tandheelkunde en Mondzorgkunde: een grensverleggende klinische leer- en werkplek

Acute confrontatie met onverwachte gebeurtenissen, tijd om te vertragen in de leer-werkomgeving en de docent ‘op armlengte’ dragen bij aan adaptieve expertiseontwikkeling.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 6 De Maastrichtse aanpak: leren in vrijheid en complexiteit

Tijdsdruk, verschillen tussen niveaus van complexiteit, inhoud van taken, en verschillende samenwerkingsverbanden, én ruimte-gevende docenten zijn een krachtige stimulans voor de ontwikkeling van adaptieve expertise.

 

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 5 De leefbare stad: continue afstemming en samenwerking als basis

De casus van de Hogeschool Utrecht minor Leefbare Stad maakt zichtbaar hoe hoge taakcomplexiteit in combinatie met intensieve samenwerking met een praktijkpartner bijdraagt aan de ontwikkeling van adaptieve expertise.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 4 Adaptieve expertise ontwikkelen in de IT door missiegedreven samenwerking

Zie bijlage voor de bijdrage van de Hanzehogeschool Groningen.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 3 Adaptieve Expertise: omarm onzekerheid

In deze bijdrage van de HAN een interview met de case-eigenaren Loes Vos en Nabela Zinad en onderzoeker Lotte Bus over de case Praktijkinnovatie Zorg en Welzijn waarin studenten van 10 opleidingen interprofessioneel samenwerken.

 

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 2 Begeleiding van de ontwikkeling van adaptieve expertise tijdens werkplekleren

Deze bijdrage van Fontys laat zien hoe opleiders een essentiële bijdrage leveren aan de ontwikkeling van adaptieve expertise van sportkunde studenten tijdens werkplekleren. Een dagboekfragment illustreert dit vanuit het perspectief van de student.

 

Artikelen

Elf cases over adaptieve expertise: Aanpak en mechanismen

Casus 1 Van adaptieve doeners, naar adaptieve experts

Deze bijdrage van Avans laat zien hoe studenten Ondernemerschap en Retail Management adaptieve expertise ontwikkelen in een authentieke leerwerkomgeving, waarin ze werken aan een open-eindvraagstuk. Voor de ontwikkeling van adaptieve expertise blijkt ook reflectie cruciaal.

 

Artikelen

Samenvattend en hoe verder ...

Samenvattend

Met ons onderzoek willen we bijdragen aan een beter begrip over hoe adaptieve expertiseontwikkeling in werk gerelateerde contexten tijdens een opleiding kan worden gestimuleerd en ondersteund. Een aantal thema’s zien we hierbij terugkomen in de verschillende cases. Studenten meer regie geven over wat e...

Reflectie

Kritische reflectie

Adaptief omgaan met expertise

Hyperspecialisatie is een serieus probleem in onze hedendaagse kennissamenleving (Millgram, 2015). We weten ongetwijfeld met zijn allen steeds meer, maar ieder van ons weet op zichzelf beschouwd steeds minder. Het gebied waarin professionals aanspraak kunnen maken op expertise wordt jaar na jaar kleiner en dat betek...

Redactioneel

Redactioneel

Beste lezer,

 

OvO leest deze keer als een route: de route van professionalisering. We starten met een artikel over professionalisering als noodzaak,  in dit geval om inclusief hoger onderwijs goed van de grond te krijgen. Vervolgens een artikel over professionalisering door de BKO: hoe innoveren docenten na het b...

Artikelen

Professionalisering als voorwaarde voor inclusief hoger onderwijs

De bevolking van de samenleving waarin we leven wordt steeds diverser, toch merken we dezelfde transformatie niet in het hoger onderwijs (Geldof, 2016; Pulinx et al., 2021). En die dubbele snelheid heeft een kost: niet alle individuen kunnen hun volle potentieel ontwikkelen; ook de maatschappij verliest, want heel w...

Artikelen

Na de BKO ontwikkelen docenten zich verder

Universitair docenten in Nederland moeten de Basiskwalificatie onderwijs (BKO) behalen na hun aanstelling bij een universiteit en uiterlijk na een bepaalde termijn na indiensttreding die door de instellingen is vastgelegd. Het BKO-traject heeft een dubbelrol: enerzijds ontwikkeling anderzijds certificering. Kunnen w...

Artikelen

Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) op de universiteiten van Nederland

Verslag van een Benchmark onderzoek

De Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) kan naar analogie van de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO) worden gezien als een keurmerk voor docenten in het universitair onderwijs. Evenals de BKO is een SKO een bewijs van de didactische bekwaamheid van docenten in het wetenschappelijk onderwijs, echter op een hoger niveau...

Redactioneel

Redactioneel

Beste lezer,

 

Dit OvO nummer start met een interview met Cees van der Vleuten die binnenkort met emeritaat gaat. Zijn enorme kennis van zaken en visie op onderwijs levert een informatiedicht en zeer inspirerend gesprek op!

 

Aansluitend daarop een artikel over het gebruik van e-portfolio’s. Bij portfolio’s spel...

Interview

De omslag naar een leercultuur zit ‘m in de communicatie tussen docent en student

Interview met Prof. dr. Cees van der Vleuten

Begin 2023 gaat prof. Dr. Cees van der Vleuten met emeritaat. Hij neemt afscheid als hoogleraar onderwijskunde aan de Universiteit van Maastricht. Voor onze redacteuren Gerard Spaai en Riekje de Jong reden om hem te interviewen en een aantal actuele thema’s voor te leggen waaronder programmatisch toetsen waarvan hij...

Artikelen

Begeleiden en beoordelen hand in hand

Studentpercepties over het gebruik van het e-portfolio in de master tandheelkunde bij het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam

Afgestudeerde tandartsen moeten volgens het Raamplan Mondzorg 2020 beschikken over de competenties gebaseerd op het CanMEDS-model. In de masteropleiding Tandheelkunde van ACTA worden studenten competentiegericht opgeleid met behulp van Entrustable Professional Activities (EPA’s) (Ten Cate & Taylor, 2021). De student...